BOEKEN behandelen een van de gevaarlijkste ZIEKTEN van de mens… ONWETENDHEID!

Auteur: 

  • onbekend
EDDIS
20/01/23

Vrijdag FILOSOFIE
 

Ode aan de verwondering?

In den beginne is er de verwondering…  Kinderen zijn vaak verwonderd. Waarom is de zee blauw? Waarom wordt het donker? Waarom is die meneer kaal? Ergens op weg naar de volwassenheid verliezen de meesten van ons die onbevangenheid. Gaandeweg wordt het vuur van de nieuwsgierigheid gedoofd: de dingen zijn nu eenmaal wat ze zijn, er is niets nieuws onder de zon.

En dat is jammer. Verwondering geeft het leven kleur, helpt om onze grenzen te verleggen en spoort ons aan om valse zekerheden in vraag te stellen.

‘Een gemoedstoestand die ontstaat wanneer men iets gewaarwordt dan men niet of anders had verwacht’ Zo omschrijft Van Dale ‘VERWONDERING’. Merk op, het gaat om twee verschillende dingen: 1) een gewaarwording en 2) een gemoedstoestand.

De aard van die gewaarwording blijkt uit de betekenis van verwante woorden. Zo levert het werkwoord ‘verwonderen’ omschrijvingen op als ‘vreemd toelijken’ en ‘zondering’.
‘Wonder’, dat ik elk van deze woorden aanwezig is, wordt gedefinieerd als ‘iets buitengewoons’, iets dat men niet verklaren kan’, ‘de manifestatie van een bijzondere kracht’, ‘verbazingwekkend’.

De gemoedsstand wordt beschreven  in het betekeniswoordenboek. Verwondering behoort tot de woordengroep ‘verrast zijn’, die staat tegenover de woordengroep ‘verwachten’. Verwondering en aanverwante termen roepen vooral fysieke connotaties op: ‘perplex staan’, ‘grote ogen trekken’, ‘ergens van opkijken‘, ‘voor gek staan’, ‘staan te gapen’, ‘zijn oren (of ogen) niet kunnen geloven’, ‘uit de lucht vallen’, ‘omvallen van verbazing’, ‘verstomming’, ‘met open mond staan’, ‘van de hands Gods geslagen zijn’, ‘stomverwonderd’, ‘stomverbaasd’…

Eerst is er de gewaarwording, dan is er de verrassing, vervolgens is er de manier waarop we omgaan met de vaststelling dat iets anders is dan we hadden verwacht… De ervaring dat dingen anders kunnen zijn dan je dacht, laat toe te aanvaarden dat we niet alles in handen hebben, dat de werkelijkheid ons kan verrassen. En dat laat toe minder verkrampt om te gaan met de mensen en de wereld. Wat is, kan immers altijd ook nog ANDERS zijn…   

In Ode aan de verwondering houdt Caroline Pauwels een bezield pleidooi om opnieuw met die kinderlijke blik naar de wereld te kijken. In wetenschap en kunst, maar ook in de grote en kleine momenten van elke dag.

In deze nieuwe hardcovereditie schreef ze ook een nawoord naar aanleiding van de coronacrisis. Hoe helpt verwondering in moeilijke tijden? Wat kunnen we eruit leren? Illustratrice Gerda Dendooven maakte passende tekeningen bij de tekst, die net als de geselecteerde gedichten van Bart Moeyaert uiting geven aan de verwondering in al haar veelzijdigheid.

Caroline Pauwels was hoogleraar communicatiewetenschappen en sinds 2016 rector aan de VUB. Zij zette in februari 2022 een stap terug wegens ziekte, en overleed op 5 augustus 2022. Caroline Pauwels werd 58 jaar.

Ode aan de verwondering - VUB Webshop
Ode aan de verwondering - nieuwe editie | Uitgeverij Lannoo

 

Aantal keer bekeken

1586