Vrijdag PSYCHOLOGIE
Blinde vlekken
Hoe impliciete vooroordelen je (mis)leiden
Impliciete vooroordelen, ook wel onbewuste vooroordelen genoemd, zijn aangeleerde veronderstellingen, overtuigingen of houdingen die zich in ons onderbewustzijn manifesteren. Anders dan expliciete vooroordelen, waar we ons bewust van zijn, zijn impliciete vooroordelen vaak niet direct toegankelijk voor ons bewustzijn. Ze kunnen zich uiten in onze gedachten, gevoelens en gedragingen, zelfs zonder dat we ons daarvan bewust zijn. Deze onbewuste vooroordelen kunnen invloed hebben op hoe we anderen beoordelen en behandelen, en ze kunnen bijdragen aan discriminatie en ongelijkheid.
Het is belangrijk om ons bewust te zijn van deze impliciete vooroordelen en actief te werken aan het verminderen ervan. Dit kan onder andere door bewustwording, educatie en het bevorderen van positieve intergroepscontacten. Zo kunnen we een meer inclusieve en rechtvaardige samenleving creëren
Blinde Vlekken – Het boek
Waarom je denkt objectief en rechtvaardig te zijn, maar dat toch niet bent
We kunnen mensen onrechtvaardig behandelen zonder het te willen, en zelfs zonder het op te merken. Onbewust en ongewild maken we onderscheid tussen personen op basis van hun gender, etniciteit, leeftijd, lichaamsgewicht of seksuele oriëntatie. Hoe kan het dat ons zelfbeeld zo afwijkt van ons gedrag?
Het antwoord lijkt helder: in het onbewuste liggen vooroordelen opgeslagen, die ongemerkt onze gedachten, gevoelens en beslissingen beïnvloeden. Maar is dat wel de juiste manier om over deze problematiek na te denken? Is het wel behulpzaam om de blik naar binnen te richten? Filosoof en psycholoog Lieke Asma pleit voor een radicaal ander perspectief. Om oog te krijgen voor onze blinde vlekken, moeten we de aandacht juist verplaatsen naar de wereld buiten ons. Alleen door te kijken naar patronen in gedrag, keuzes en reacties, en door te luisteren naar ervaringen van anderen kunnen we discriminatie herkennen en voorkomen.
Over de auteur
Lieke Asma (1984) is filosoof en psycholoog. In 2018 promoveerde ze aan de Vrije Universiteit Amsterdam op een proefschrift over vrije wil en wetenschappelijk onderzoek. Aan de Munich School of Philosophy doet ze onderzoek naar impliciete vooroordelen, zelfontplooiing en handelen. Met haar debuut, Mijn intenties en ik. Filosofie van de vrije wil (2021), haalde ze de shortlist van de Socratesbeker en van de Hypatia-prijs.
Enkele veelvoorkomende vormen van impliciete vooroordelen zijn:
- Raciale vooroordelen: Onbewuste neigingen om mensen te beoordelen op basis van hun huidskleur, etniciteit of afkomst. Dit kan leiden tot ongelijke behandeling op basis van ras.
- Geslachtsvooroordeel: Onbewuste aannames over de capaciteiten, interesses of rollen van mannen en vrouwen. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot genderstereotypen.
- Leeftijdsvooroordeel: Onbewuste voorkeuren of afkeer van mensen op basis van hun leeftijd. Dit kan leiden tot discriminatie van jongeren of ouderen.
- Sociaaleconomische vooroordelen: Onbewuste neigingen om mensen te beoordelen op basis van hun sociaaleconomische status, zoals inkomen, opleiding of beroep.
- Linguïstische vooroordelen: Onbewuste aannames over iemands taalgebruik, accent of dialect. Dit kan leiden tot discriminatie op basis van taal.
- Uiterlijke vooroordelen: Onbewuste beoordelingen op basis van uiterlijk, zoals lichaamsgewicht, kledingstijl of fysieke aantrekkelijkheid.
Heb jij ook Blinde vlekken? Zo ja … welke?
