Vrijdag FILOSOFIE
Wat is het verschil tussen een filosoof en een quizmaster?
Een van de leukste televisiequizmomenten die ik ooit zag was toen de quizmaster vroeg welke leermeester (1) van Plato ‘ik weet dat ik niets weet’ als adagium had, en niemand het wist.
Misschien is dit ook wel het grote verschil tussen filosofie en filosoferen. Immanuel Kant (1724-1804) zou zijn studenten aan het begin van zijn colleges steevast deze belofte hebben gedaan: ‘Jullie zullen bij mij geen filosofie leren, maar filosoferen.’ Anders dan in een quiz hoef je tijdens het filosoferen niets te weten. Van wie de spreuk ‘ik weet dat ik niets weet’ is, is een weetje over de filosofie, maar heeft zelf niets met filosoferen te maken.
De overeenkomst tussen een filosoof en een quizmaster lijkt op het eerste gezicht groot: ze stellen voortdurend vragen. Alleen is de ene vraag de andere niet natuurlijk. Op een quizvraag bestaat maar één goed antwoord. Op de vragen van de filosofen bestaan géén antwoorden. Of laat ik het zo zeggen, als de quizvraag eenmaal beantwoord is, doet de vraag er niet meer toe. Elk antwoord op een filosofische vraag neemt niets weg van de vragende urgentie van de vraag. Waarom is er iets en niet niets? Wat voor zinnigs we ook over het bestaan beweren, de vraag waarom er iets is blijft altijd een vraag. Geen vervelende vraag. Niet een vraag waarvan het antwoord op het puntje van je tong ligt, ook niet een vraag die je pet te boven gaat. Filosofische vragen zijn geen moeilijke vragen, en toch zijn ze onoplosbaar.
Niet voor niets heet filosofie (2) ‘filosofie’, oftewel wijsbegeerte, het verlangen te weten. Het niet-weten van de filosofie is een verlangen. En dat verlangen wordt zowel behouden als bevredigd in de filosofische vraag. Dat is ook meteen de lol van de filosofie. De koek kan niet op, we kunnen er oneindig van blijven eten.
In een oude inheemse taal op Vuurland schijnt een woord te bestaan voor de zwijgzame blik die twee mensen elkaar toewerpen als van hen iets wordt verwacht, maar geen van beiden het initiatief wil nemen. Voor de blik die wij uitwisselen als we het antwoord niet weten op een filosofische vraag hebben wij in onze taal ook een woord: verwondering. Bron: filosofie magazine 06.2024
‘ODE aan VERWONDERING’ is een bijzonder mooi boekje geschreven door Caroline Pauwels
Meer lezen zie Caroline Pauwels | Vrije Universiteit Brussel (vub.be)
20/01/2023 | EDDIS | Eddy's Dagelijks Doordenkende Inspirerende Spreuken | Eddy Claesen
24/03/2023 | EDDIS | Eddy's Dagelijks Doordenkende Inspirerende Spreuken | Eddy Claesen
04/08/2023 | EDDIS | Eddy's Dagelijks Doordenkende Inspirerende Spreuken | Eddy Claesen
Noot: Bij deze column van hoofdredacteur Coen Simon in het filosofie magazine krijg ik een déjà vu-gevoel. Het verhaal doet me direct terugdenken aan onze opleiding postgraduaat Filosofie, waar ikzelf en een paar andere collega’s aanvankelijk dachten iets te leren over ‘filosofie’. Al snel beseften we echter dat we eigenlijk bezig waren met een opleiding tot ‘filosofisch begeleider’, waarbij je leert filosoferen met anderen om te groeien naar het begeleiden van boeiende filosofische gesprekken.
- Plato was een leerling van Socrates en leraar van Aristoteles. Hij werd een van de invloedrijke denkers in de westerse filosofie en was de stichter van de Atheense Akademeia, het eerste instituut voor hoger onderwijs in het Westen.
- Het woord filosofie komt van het Oudgriekse woord "Philosophia". "Philo" betekent "die houdt van" en "Sophia" betekent "wijsheid". Als je het letterlijk vertaald zou het ‘de liefde voor wijsheid’ betekenen. Filosofie is dus houden van of verlangen naar wijsheid. Een ander woord voor filosofie is wijsbegeerte.
