De mens is VRIJ, maar hij vindt zijn BEPERKING in zijn EIGEN VRIJHEID…

Auteur: 

  • Simone de Beauvoir
EDDIS
26/07/24

Vrijdag FILOSOFIE

Wat is vrijheid voor u?

Hoewel we met het kantoor een weekje verlof hadden, vliegt de tijd en is het alweer vrijdag. Ik had dus even de tijd om een lange wandeling te maken in de Voerstreek. Voor de liefhebbers van wandelen kan ik de “bronnenwandeling” echt aanraden.

Bronnenwandeling in de Voerstreek | Visit Limburg  Zeker eens doen!

Op weg naar het mooie Voeren hoorde ik op Radio 1 het programma ‘De zomer van…’ met Annelies Moons over het thema ‘vrijheid’. De luisteraars werden gevraagd om een liedje met bijbehorend verhaal te kiezen dat voor hen betrekking had op het onderwerp ‘vrijheid’. Superleuk programma met mooie verhalen en muziek.

Annelies Moons had ook nagedacht over het thema ‘vrijheid’ en kwam uit bij de bekende Nina Simone. Ze verwees naar een interview uit 1968 waarin een journalist aan Nina vroeg wat ‘vrijheid’ voor haar betekent. Na wat om de hete brij heen te draaien – want het is absoluut geen gemakkelijke vraag – wist ze het plotseling: “Vrijheid is voor mij: geen ANGST hebben.”

Zeker eens kijken. Prachtig om te zien hoe het plots weet! Zie hier de link:

Nina Simone: Freedom (youtube.com)

Wat is vrijheid? Is een typische filosofische vraag. Het was volgens mij ook de eerste vraag bij onze opleiding filosofie. Is vrijheid een gevoel? Voelt vrijheid ook altijd vrij? Is vrij zijn doen wat je wilt? Gaan geloof en vrijheid samen? Kan vrijheid zonder verplichting? Kun je vrij zijn zonder verantwoordelijkheid? Kun je in vrijheid kiezen voor  gevangenschap? Ben je vrij als verder niemand vrij is? Is vrij zijn niets doen? Is vrijheid kunnen doen wat je wilt? Bij je vrij als je helemaal jezelf kan zijn? Is een relatie aangaan, vrijheid opgeven?  Is de ultieme vrijheid, het loslaten van vrijheid? Is wandelen in de natuur, de bergen…  (zoals ik graag doe) vrijheid? enz.…

Als bij toeval kwam deze week het nieuwe nummer uit van Filosofie magazine met o.a. het onderwerp ‘wat is vrijheid’. Vrijheid vinden we belangrijk, zoveel is zeker. Maar wat is vrijheid eigenlijk? Dat is minder duidelijk, hé.
Ben je al vrij als je niet gevangen zit? (Nu, Voor de mensen met landen in oorlog zoals in Oekraïne en in Palestina en Israël is het mogelijks héél simpel, hé… momenteel zijn er 70 landen in Oorlog. 1/6 mensen leven wereldwijd in een conflictsituatie )
Of kun je pas van vrijheid spreken als je genoeg geld hebt om van te leven? (Financieel onafhankelijk bent)
Het verschil tussen niet gevangen zitten en genoeg geld hebben is een verschil van twee soorten vrijheid. Vrijheid kan betekenen dat je niet gehinderd wordt door anderen, dat je vrij bent van bemoeienis. Niet gevangen zitten hoort bij dit type, dat de Britse Filosoof Isaiah Berlin (1909-1997) negatieve vrijheid noemt – vrij van.

Positieve vrijheid is daarentegen vrijheid om, de vrijheid om je leven in eigen hand te nemen, de (geldelijke) middelen hebben om je doelen te bereiken.

In politieke revoluties zijn beide soorten vrijheid van belang, volgend de Duits-Amerikaanse filosoof Hannah Arendt (1906-1975). Een revolutie is vaak allereerst gericht tegen repressie. Mensen komen in opstand opdat ze niet beperkt willen worden in hun overtuigingen of hun godsdienst. Maar revoluties gaan niet alleen om bevrijding, meent Arendt. Bij een geslaagde revolutie zoals de Amerikaanse Revolutie (in het verleden) wordt een publieke ruimte gecreëerd, een plaats voor mensen om gezamenlijk de wereld vorm te geven. (Maar wat is er nu toch maar aan de hand hé)

Maar moet je altijd iets doen om vrij te zijn? Is vrijheid niet juist niets doen? Iets dergelijks zegt de Chinese taoïstische denker Zhuang Zi (ca. 369-286 v.Chr.) Volgens Zhuang Zi moeten we ons oefenen in WU WEI, niet-doen. Wie niet-doet, verstoort de natuurlijke gang van zaken niet. Zhuang Zi noemt het voorbeeld van een kok die runderen op zo’n natuurlijke manier ontleedt dat zijn mes na negentien jaar nog niet bot is. Omdat voor elkaar te krijgen moet je intuïtief handelen. Vrij is iemand die niet zijn best doet, maar handelt zoals het hem invalt; die niet reist met een einddoel, maar rondzwerft als een mus. Dat is lang niet altijd een prettige gedachte, overgeleverd te zijn aan de loop der dingen. Vrijheid is beangstigend, dacht ook de Deense filosoof Søren Kierkegaard (1813-1855). ‘Angst is het duizelen van vrijheid’, schrijft hij. Stel  je voor dat je over de rand van een kloof kijkt (of bij parachute springen, ik heb nog een bon voor een duo sprong).  Je voelt twee verschillende angsten, zegt Kierkegaard: de angst om te vallen en de angst vanwege je neiging om te springen. Die tweede angst is volgens hem de angst voor de vrijheid, de angst voor onze mogelijkheid om zelf keuzes te maken, en dat kunnen ook gruwelijke zijn.

Zijn we eigenlijk wel zo blij met vrijheid.?

En wat is voor jullie VRIJHEID? Laat het mij even weten hé ..
 

Voor de liefhebbers:     
 

Aantal keer bekeken

219