De wereld op een kantelpunt: Trump, populisme en de macht van bedrijven
O P I N I E J I T S K E K R A M E R
Jitske Kramer
De verkiezing van Donald Trump als president van de Verenigde Staten is een symptoom van een wereldwijde trend: autocratisch leiderschap, populisme en de groeiende invloed van grote bedrijven op de democratie. (*)
Deze ontwikkelingen raken ook Nederland (België en Europa), waar populistische en extreemrechtse partijen terrein winnen en de politiek steeds meer worstelt met haar positie tegenover machtige multinationals en invloedrijke miljardairs zoals Elon Musk.
In een tijd van groeiende onzekerheid spelen leiders zoals Trump en populistische partijen in Nederland (en….) in op gevoelens van verlies en onbehagen. Ze bieden eenvoudige oplossingen voor complexe problemen en versterken polarisatie. Tegelijkertijd zien we hoe invloedrijke bedrijven en techgiganten zoals Amazon, Meta en Tesla steeds meer macht naar zich toetrekken. Hun invloed reikt verder dan de economie: ze bepalen hoe we informatie consumeren, met elkaar communiceren en zelfs wat we als waarheid zien. Dit heeft een diepgaande impact op onze democratische processen en narratieven.
De recente acties van Elon Musk onderstrepen deze dreiging. Hij heeft met X niet alleen een platform verworven dat een cruciale rol speelt in het publieke debat, maar gebruikt het ook om zijn eigen politieke voorkeuren en belangen te promoten. Door algoritmen en moderatie te sturen, bepaalt hij welke stemmen worden versterkt en welke worden gesmoord. Dit soort machtsconcentratie ondermijnt de rol van democratische instituties en journalisten als bewakers en bron van een betrouwbare weergave van de werkelijkheid.
We leven in tricky tijden. In Nederland (en…) zien we een vergelijkbare erosie van vertrouwen in traditionele instituties. Grote bedrijven drukken hun stempel op beleidsterreinen zoals klimaat, woningbouw en digitalisering, vaak zonder de transparantie en controle die democratie vereist. Ondertussen maken populistische partijen handig gebruik van de wanhoop en woede die deze scheve machtsverhoudingen veroorzaken. Een nostalgisch beeld van een ‘betere’ tijd wordt naar voren geschoven, terwijl leugens en complotten het vertrouwen verder uithollen.
Dit kantelpunt biedt echter ook een kans. Een van de manieren om het narratief terug te claimen is door de versterking van onafhankelijke en pluriforme media. Maar nog belangrijker is dat mensen opnieuw leren wie of wat ze kunnen vertrouwen. Het gaat niet alleen om het bestrijden van desinformatie en charlatans, maar vooral om het herstellen van de basis: betrouwbare bronnen en duidelijke standaarden voor waarheidsvinding. Dit vereist een gezamenlijke inspanning van onderwijs, media en burgers zelf. Het frame dat dit een ‘aanval op de vrijheid van meningsuiting’ zou zijn is de gevaarlijkste vorm van misleiding. Trap er niet in.
Zowel in Nederland als wereldwijd is de vraag dezelfde: wie bepaalt onze toekomst? Laten we de macht over aan miljardairs en populisten, of kiezen we voor een maatschappij die is geworteld in democratie, gelijkheid en waarheid? Het is tijd om het narratief terug te claimen – voordat het ons wordt ontnomen.
Een Vraagje? Waar zijn de andere niet TRICKY (zaken)mensen en politici? En waar zijn de echte leiders? Waar zijn ze? Waar zij de mensen überhaupt die het "verschil willen zijn dat het (positieve) VERSCHIL maakt? Het is nu héél erg nodig?
Verzameling van Jitske Kramer op Youtube: klik hier
Jitske Kramer - Corporate antropoloog, Spreker, Auteur, Trainer
Tricky Tijden van Transformaties - Infographic - Jitske Kramer
(*) lees ook het boek: Gigantisme van Geert Noels: weg met het nepkapitatlisme leve het humane kapitalisme ! Gigantisme (ebook), Geert Noels | 9789401481182 | Boeken | bol
De spreuk in het Engels: "Businessmen became politicians and were acclaimed as statesmen, while statesmen were taken seriously only if they talked the language of successful businessmen." Hannah Arendt, The Origins of Totalitarianism
