Vrijdag “Psychologie”
Kanizsa-driehoek
De Kanizsa-driehoek is een optische illusie die voor het eerst werd beschreven door de Italiaanse psycholoog Gaetano Kanizsa in 1955. Je ziet een witte naar boven wijzende driehoek, de fel afsteekt tegen de rest van de afbeelding. In feite bestaat de afbeelding alleen maar uit drie hoekige haakjes (>) en drie pacmansymbooltjes. De witte driehoek lijkt helderder dan de achtergrond, hoewel er geen verschil is in helderheid of kleur. Dit fenomeen of effect staat ook bekend als subjectieve of illusoire contour.
De Kanizsa-driehoek is een voorbeeld van reïficatie, een proces waarbij de hersenen meer expliciete ruimtelijke informatie creëren dan wat daadwerkelijk aanwezig is in de sensorische stimulus. Dit wordt verklaard door de Gestaltpsychologie, die stelt dat mensen geneigd zijn om losse informatie te ordenen tot een zinvol geheel. In dit geval vullen onze hersenen de ontbrekende delen van de driehoek in om een complete vorm te zien. Door dit fenomeen heb je aan het zien van een halve leeuwenstaart genoeg om te weten dat je moet wegrennen en dat is natuurlijk héél goed.
Er zijn veel fascinerende optische illusies die ons inzicht geven in hoe onze hersenen visuele informatie verwerken. Hier zijn enkele bekende voorbeelden:
1. Müller-Lyer Illusie
Deze illusie bestaat uit twee lijnen van gelijke lengte, elk met verschillende uiteinden. De ene lijn heeft pijlpunten die naar binnen wijzen, terwijl de andere lijn pijlpunten heeft die naar buiten wijzen. De lijn met de naar buiten wijzende pijlpunten lijkt langer, hoewel beide lijnen even lang zijn.
2. Ponzo Illusie
In deze illusie worden twee horizontale lijnen getoond op een achtergrond van convergerende lijnen, zoals spoorrails. De bovenste lijn lijkt langer dan de onderste, hoewel ze even lang zijn. Dit komt doordat onze hersenen de convergerende lijnen interpreteren als perspectief, waardoor de bovenste lijn verder weg lijkt.
3. Ebbinghaus Illusie
Deze illusie toont twee cirkels van gelijke grootte, elk omringd door andere cirkels. De ene cirkel is omringd door grotere cirkels, terwijl de andere is omringd door kleinere cirkels. De centrale cirkel omringd door grotere cirkels lijkt kleiner, hoewel beide centrale cirkels even groot zijn.
4. Hermann Rooster
Dit is een raster van zwarte vierkanten gescheiden door witte lijnen. Op de kruispunten van de witte lijnen verschijnen grijze vlekken die verdwijnen wanneer je er direct naar kijkt. Dit komt door de manier waarop onze ogen contrast en helderheid verwerken.
5. Zöllner Illusie
Deze illusie bestaat uit een reeks parallelle lijnen die lijken te divergeren of convergeren door de aanwezigheid van korte schuine lijnen die over de parallelle lijnen zijn getekend. Dit verstoort onze perceptie van de parallelle lijnen.
6. Penrose Driehoek
Ook bekend als de "onmogelijke driehoek", is dit een object dat lijkt op een solide driehoek, maar in werkelijkheid niet kan bestaan in de driedimensionale ruimte. Het is een voorbeeld van een onmogelijke figuur.
7. Rubin's Vaas
Dit is een afbeelding die kan worden gezien als een vaas of als twee gezichten die elkaar aankijken, afhankelijk van hoe je ernaar kijkt. Dit is een voorbeeld van figuur-achtergrond perceptie, waarbij onze hersenen schakelen tussen twee interpretaties van dezelfde afbeelding.
8. Ames Kamer
Dit is een speciaal gebouwde kamer die zo is ontworpen dat een persoon aan de ene kant van de kamer veel groter lijkt dan een persoon aan de andere kant. Dit effect wordt bereikt door de kamer in een trapeziumvorm te bouwen, terwijl het voor de kijker lijkt alsof de kamer rechthoekig is.
Deze illusies zijn niet alleen visueel intrigerend, maar helpen ook om de complexiteit van onze perceptuele processen te begrijpen.
Hoewel optische illusies interessante inzichten bieden in hoe onze hersenen werken, is het belangrijk om bewust te zijn van deze mogelijke nadelen zoals: misleiding van Perceptie, cognitieve overbelasting, verwarring, vertrouwensproblemen, enz..
