Het is een BEWIJS van een PRIMA VERSTAND, wanneer de MENS weet hoe hij GOEDE VRAGEN moet stellen… 

Auteur: 

  • Immanuel Kant
EDDIS
24/12/21

Vrijdag FILOSOFIE

Gezond verstand ?! 

“Gezond verstand (*) is een term die al in de Klassieke Oudheid heftig bediscussieerd werd" zegt filosoof Johan Braeckman in 'De Wereld van Sofie' van 29 september 2020 (even terug naar een uitzending van al méér dan 1 jaar geleden…)

"Onder andere Aristoteles had het al over wat we precies onder gezond verstand kunnen verstaan. Men sprak in de oudheid over de 'sensus communis'. In het Engels weerklinkt dat vandaag nog: ‘common sense’. 'Common': dat wat gemeenschappelijk is, gezond verstand is dan wat iedereen spontaan denkt. Als je tot een gemeenschap behoort en iedereen zit op dezelfde lijn, dat is dat 'common sense'.  Wie daar tegenin gaat die gebruikt zijn gezond verstand niet."

Maar wat de meerderheid denkt is daarom nog niet juist. Braeckman: "Iets waar filosofen zich al snel vragen bij stelden. Het was vooral René Descartes die radicale twijfels naar voren bracht. Want het is moeilijk om aan te duiden wat dat gezond verstand nu eigenlijk is. Alsof het spontane wijsheden zijn die zomaar oppoppen in je brein, waar je geen argumentatie voor nodig hebt. Het is wat evident is, een kind kan dat zien. Descartes begreep dat daar een groot risico in schuilt. Voor Aristoteles, bijvoorbeeld, was het vanzelfsprekend dat vrouwen inferieur zijn aan mannen, of dat slavernij iets ‘natuurlijk’ was, of de aarde het centrum was van het heelal. Je moest wel gek zijn om daar aan te twijfelen."

Contra-intuïtief

Veel wetenschappelijke kennis is eigenlijk contra-intuïtief. Braeckman: "Galileo Galilei zei al: "wetenschappelijke kennis verzet zich tegen de tirannie van het gezond verstand." Mensen denken bijvoorbeeld dat zware voorwerpen sneller vallen dan lichte, terwijl dat helemaal niet zo is. Ze vallen even snel zoals Galilei aangetoond heeft. Maar voor veel mensen is dit contra-intuïtief. Tot de dag van vandaag kunnen zelfs geschoolde mensen zich daarin vergissen."

"Onze natuurlijke spontane manier van redeneren kan mis zijn. Nog een voorbeeld: als je een met een rechte blaaspijp een pijltje wegblaast, dan volgt dat een rechte baan. Als je een pijltje met een kromme blaaspijp wegblaast, wat voor baan volgt het pijltje dan? Veel mensen zullen zeggen: een kromme baan, maar die baan is evenzeer recht. Kijk ook naar de coronacijfers, exponentiële groei blijkt ook moeilijk te vatten. Als een waterplant zich elke dag verdubbelt en na 50 dagen in je vijver halfvol, dan lijkt het contra-intuïtief dat je vijver hélemaal vol is de dag nadien. Maar het is wel zo."

Gezond verstand en corona

Is het dan eigenlijk wel een goed idee van de overheid om in de coronacrisis een beroep te doen op het ‘gezond verstand van de burger? Braeckman: "Wat de overheid hier eigenlijk bedoelt: iemand gebruikt zijn gezond verstand als hij doet wat wij voorschrijven of beweren. En dat botst op weerstand. Want als mensen al gezond verstand gebruiken, dan doen ze dat elk op hun eigen manier. Ik zou eerder investeren in extra uitleg: waarom die maatregelen deugen, welke wetenschappelijke kennis daarachter zit, waarom het verstandig is om te doen wat men voorschrijft. En daarbij moet je de discussies niet uit de weg gaan. Experts spreken elkaar soms ook tegen. Maar je moet dus geen beroep doen op een vermogen van mensen waarvan we niet goed weten of het hier wel werkt. Zeker voor zoiets complex als een pandemie, daar heb je geen spontane heldere kennis over."
Voor iets dat zo complex is als de coronapandemie doe je best géén beroep op gezond verstand  https://radio1.be/voor-iets-dat-zo-complex-als-de-coronapandemie-doe-je-best-geen-beroep-op-gezond-verstand#podium19#podium19

(*) Gezond verstand - Wikipedia

Aantal keer bekeken

3624